Τεύχος 46

Σε μια κοινωνία όπου το μέγα ζητούμενο είναι εκσυγχρονισμός και η διασφάλιση της ανάπτυξης και της διατηρησιμότητας στην ΟΝΕ τα Πανεπιστήμια αντανακλούν την αμφίσημη πραγματικότητα. Σαν το θεό Ιανό. Τα τμήματα που κάνουν θαύματα και τους αξίζουν όντως συγχαρητήρια κι αυτά που φυτοζωούν, λιμνάζουν και ιντριγκάρουν μονίμως και ασύστολα.

Ωστόσο στο τρένο της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα ως τελευταίο βαγόνι κινδυνεύουμε να αποσυνδεθούμε με τις ταχύτητες που αναπτύσσουμε. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθειά τους να αξιολογήσουν και να εκτιμήσουν την εκπαιδευτική προσπάθεια φτιάχνουν δείκτες κατάταξης (ranking) στοίχισης.

Οι δείκτες αυτοί θα μετρούν την ποιότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων σε μια προσπάθεια να ξεχωρίσουν «καλούς» ή «κακούς». Θα θελήσουν όμως τα Πανεπιστήμια να μπουν κι αυτά σε μια διαδικασία εθνικής αξιολόγησης.

Τους επόμενους μήνες επίσης ανοίγουν τεράστια θέματα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όπως η σχέση ΑΕΙ–ΤΕΙ, ανωτατοποίηση ή αναβάθμιση των ΤΕΙ, επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων του κ.λπ.

Επίσης οι Πσύκτες (των ΠΣΕ) «μας τελείωσαν». Θα μπορέσουν τα περίφημα Ινστιτούτα Δια Βίου Εκπαίδευσης να αντικαταστήσουν τα ΠΣΕ. Τα Ινστιτούτα αυτά θα αντιγράψουν τα Ανοιχτά Πανεπιστήμια; Κι αν τα αντιγράψουν που θα διαφοροποιούνται;

Φοιτητική ΕΠΙκοινωνία

ΠΡΑΓΑ: «Σαν σε παραμύθι»

Το απότομο κατέβασμα της CSA[1] μου είχε αφήσει έναν πονοκέφαλο καθώς η πρωινή ξενάγηση στη Πράγα άρχιζε. Τη σιωπή του κάστρου σπάζει μόνο ο ήχος των συνεργείων που επισκευάζουν τοπικά τις γραμμές του τραμ. Σε λίγο αυτός ο χώρος μας εξηγεί ο ξεναγός θα γεμίσει από μιλιούνια τουριστών που θα έχουν ήδη τελειώσει το πρωινό τους. Η σιωπή και ο θόρυβος από τις φωνές και τα γέλια των τουριστών. Η ομορφιά της Πράγας είναι όπως αυτό το πρωινό ξύπνημα στο κάστρο των Τσέχων Βασιλέων. Η αίσθηση της αναγέννησης, της διαρκούς εκκίνησης. Τώρα η μόδα είναι να έχει γερμανικά επίθετα. Είσαι in στις εξελίξεις. Παλαιότερα αυτό σήμαινε το αντίθετο. Περιοδικά το γερμανικό ή τσέχικο επίθετο καθόριζε την εξέλιξή σου ανάλογα την καθεστωτική μόδα. Πολλά κτίρια τώρα αποδίδονται στους παλαιούς ιδιοκτήτες τους όπου με δίκη τα ανακτούν[2]. Η φλαμουριά δεσπόζει παντού. Είναι το εθνικό του δένδρο όπως η αγριοκαστανιά των Γερμανών. Μπαίνουμε στο προεδρικό μέγαρο. Η σημαία ελαφρά κατεβασμένη ο Βάτσλαβ Χάβελ, ο σημερινός πρόεδρος της Τσεχίας λείπει στη βίλα στην Πορτογαλία. Οι Τσέχοι τον τίμησαν μετά την «βελούδινη επανάσταση» του ’89 αυτόν και μαζί του όλους τους βουλευτές που εξέλεξαν. Άνθρωποι της τέχνης, του θεάτρου, της μουσικής. «Με τους 200 αυτούς βουλευτές φτιάχναμε εθνικό θέατρο, φιλαρμονική αλλά τελικά δεν φτιάξαμε Βουλή» σχολιάζουν μερικοί Τσέχοι. Ρωτάω για τον Χάβελ. Αρχίζει να ξεθωριάζει ο μύθος του μου λένε. Παρ’ ότι πήρε την οδοντόβουρτσά του και κατέβηκε στα υπόγεια να κουβαλάει βαρέλια μπύρας στα υγρά υπόγεια των φυλακών (εκεί έπαθε και τις ζημιές στην υγεία του) τώρα δεν πολυασχολείται με την Τσεχία μου λένε. Αυτές τις μέρες έλειπε στη βίλα του που είχε αγοράσει στη Πορτογαλία.


Η συντάκτης της ΕΠΙ Αναστασία Γεωργοπούλου στην Πράγα.

Ο ΧΑΒΕΛ και η ΝΤΕΝΙΣΗ

Η σημαία της Τσεχίας στο προεδρικό μέγαρο είχε υποσταλεί ελαφρά. Οι Τσέχοι φαίνεται να έχουν απογοητευτεί από τις αποκοτιές του. Κάλεσε τον Δαλάϊ Λάμα από το Θιβέτ και μεις χάσαμε το εμπόριο με την Κίνα που έχει τεταμένες σχέσεις με το Θιβέτ «μας εξηγεί ο ξεναγός». Ήταν ο μόνος που υποστήριξε τους βομβαρδισμούς στη Σερβία επειδή ήταν 20 χρόνια φίλος με τον Κλίντον και έτσι χάσαμε και τη Σερβία ως εμπορικό εταίρο και βέβαια όταν ψηφιζόταν ο χωρισμός της Τσεχίας από τη Σλοβακία στο κοινοβούλιο (εγκρίθηκε με μια ψήφο, όπως αυτός ο «Κατσίκας» (sic) σε σας ο Χάβελ ήταν στην Ελλάδα με την Ντενίση! Θυμάμαι το βιβλίο του που είχα διαβάσει στην Ελλάδα «Από την φυλακή στη προεδρία» ρωτάω για την πρώην περιουσία του που δεν ήταν και λίγη. «Την ανέκτησε όλη» παρ’ ότι δεν την ήθελε όπως είχε δηλώσει όπως είχε δηλώσει γιατί είναι άνθρωπος της Τέχνης. Παρ’ όλα αυτά οι δικηγόροι του την πούλησαν όλη. Ο διευθύνων νομικός του σύμβουλος που διαχειρίζεται την περιουσία του είναι ο πρώην κομμουνιστής πρωθυπουργός που τον είχε φυλακίσει! Εδώ όπως και αλλού τα πρώην στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος έχουν αποκτήσει μεγάλα περιουσιακά στοιχεία και έχουν δικτυωθεί στη νέα τάξη ιθυνόντων. «Άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του αλλιώς».

Προχωρούμε στο λιθόστρωτο του δρόμου των «αλχημιστών» κάτι σαν Πλάκα όπου εδώ ζούσαν οι τεχνίτες που δούλευαν γύρω από το κάστρο. Μας εφιστάται η προσοχή να προσέχουμε τα πορτοφόλια μας και τα διαβατήριά μας. Ει δυνατόν να τα αφήσουμε και στο ξενοδοχείο. 3.000 διαβατήρια έχουν κλαπεί τους τελευταίους 6 μήνες. Οι «Αλβανοί» των Τσέχων είναι οι «Ρουμάνοι» και άλλοι Ανατολικοί που έχουν περάσει εδώ από φτωχότερες χώρες. Κοιτάζω στο βάθος την «χρυσή» πόλη, την «εκατότρουλλη», την Πράγα. Όπως στο παραμύθι. Κουκλόσπιτα, Κάστρα, ναοί επιβλητικοί. Η Πράγα ξυπνά σιγά-σιγά. Περνάμε έξω από το Κοινοβούλιο όπου τα «βόλα»[3] τα βόδια (εννοεί τους βουλευτές) τσακώνονται μεταξύ τους. Αυτή η απολίτικη αντίληψη μοιάζει να κυριαρχεί στη κριτική των Τσέχων για τα πράγματα. Η άρνηση και όχι η πρόταση, η περιθωριοποίηση και όχι η συμμετοχή. Η απουσία τόσων χρόνων πολιτικής κουλτούρας και δημοκρατίας έχει αφήσει βαριά την σκιά της. Οι διανοούμενοι και κυρίως αυτοί που υπέγραψαν τη Χάρτα του ’77 δεν θέλουν ή δεν ασχολούνται με τη πολιτική.

Μπαίνουμε σε μια ταβέρνα για φαγητό. Το ψωμί εδώ δεν το ψήνουν το βράζουν για να το βουτούν στις σάλτσες. Μας σερβίρουν μοσχάρι με σαντιγί και λεμόνι! Η μπύρα τους δεν λέει και πολλά πράγματα. Βγαίνοντας απ’ τη ταβέρνα ο ήλιος έχει κρυφτεί. Σ’ αυτή τη χώρα τον περισσότερο καιρό βρέχει. Αν σταματήσει η βροχή θα καταστραφεί η οικονομία. Αυτό το διαπιστώνεις διαβαίνοντας την ύπαιθρο της χώρας. Ούτε ένα αυλάκι, ούτε μια στέρνα. Τα πάντα στηρίζονται στη βροχή. Και βρέχει συνέχεια. Στη Γέφυρα του Καρόλου του Ε’. Η πρώτη από τις 17 γέφυρες της Πράγας. Πέτρινη μες το ποταμό 620 μέτρα μήκος, 10,5 πλάτος. Στο λιθόστρωτο της γέφυρας ζωγράφοι εκθέτουν τα έργα τους. Τη γέφυρα τη νοικιάζει ο Σύλλογος Ζωγράφων!

Το μεσημέρι καθώς απελευθερώνονταν τα δωμάτια φθάσαμε στο HILTON με το τεράστιο αίθριο. Σύγχρονες μαύρες MERCEDES απ’ έξω παίζουν το ρόλο ΤΑΧΙ του ξενοδοχείου. Φυσικά πανάκριβα. Για μια διαδρομή ως το Κέντρο της πόλης 10 λεπτών 300 κορώνες δηλαδή 3000 δραχμές. Εντάξει πληρώνεις, HILTON, τις κρυφομπουρζουάδικες διαθέσεις που ξεπορτίζουν όταν έχεις χαλαρώσεις τους φύλακες στις πόρτες σου.

Οι Έλληνες στην Τσεχία

Στη παρέα γνωριζόμαστε με κάποιον Έλληνα που έχει μεγαλώσει εδώ μαζί με άλλα 18.000 παιδιά που είχαν έρθει εδώ τον καιρό του Εμφυλίου. Κι ο ξεναγός μας είναι της ίδιας γενιάς, των ίδιων βιωμάτων. Αλλά παιδιά εδώ κι άλλα στα ορφανοτροφεία της Φρειδερίκης. Και τα μεν και τα δε πριν τον ύπνο τους μνημόνευαν για τη σωτηρία των παιδιών στο άλλο στρατόπεδο. Από τους 30.000 συνολικά Έλληνες στην Τσεχοσλοβακία με τη συμφωνία του Καραμανλή το ’75-’76 γύρισαν 25.000 στη πατρίδα. Τους μεταφερόταν συνταξιοδοτικά δικαιώματα κι είχαν 5 χρόνια να αποφασίσουν ποια υπηκοότητα θα διαλέξουν 5.000 έμειναν εδώ. Πολλά παιδιά του εμφυλίου που μεγάλωσαν στα εδώ ορφανοτροφεία πρόκοψαν. Σπούδασαν, έφυγαν Ρωσία, γύρισαν επιστήμονες, τεχνολόγοι, μηχανολόγοι κ.λπ. Σπούδασαν βέβαια όσοι έμειναν πιστοί στο καθεστώς. Όσων οι μπαμπάδες τους στην Ελλάδα αλλαξοπίστεψαν και υπέγραψαν δεν φοίτησαν.

Κοιτάζω τα κτίρια στην Πράγα. Εδώ η αρχιτεκτονική είναι παγωμένη μουσική όπως λέει ο Γκαίτε. Και σε τι ρυθμούς. Όλα τα είδη μουσικής συγνώμη αρχιτεκτονικής συνωθήθηκαν εδώ. Μπαρόκ, νεομπαρόκ, γοτθικός, νεογοτθικός, νουβώ, αρτ νουβώ, ροκοκό, σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Κάπου – κάπου ανακαλύπτεις κάτω απ’ όλα αυτά τα φορτώματα κορινθιακό ρυθμό κ.λπ. Ότι ξεκουράζει το μάτι είναι ελληνικός ρυθμός. Οι κίονες έχουν αναλογίες προσώπου. Η βάση τους το πηγούνι, η ευθεία γραμμή η μύτη, τα μάτια και το μέτωπο. Κοιτάζω τα μνημεία τους τα επιβλητικά κτίρια και κάστρα και σκέφτομαι τι μεγάλο έχουμε φτιάξει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ένα μέγαρο μουσικής που εξωτερικά δεν λέει τίποτα, δεν δείχνει τίποτα flat. Ρωτάω για το Κούντερα. Μας σνομπάρει. Παρότι τον κάλεσαν δέκα φορές για βραβεία δεν ήρθε ούτε μια φορά να τα παραλάβει.

Η οικονομική κατάσταση στην Τσεχία συμβαδίζει με τις ανάγκες για πιο γρήγορη και ταυτόχρονα σώφρονα φιλελευθεροποίηση της αγοράς. Βέβαια με τη μεγάλη φόρα οι μετοχές των μεγάλων επιχειρήσεων που είχαν μοιρασθεί στους Τσέχους αγοράσθηκαν από Αμερικανούς, Γερμανούς δεκαπλάσια ενώ η πραγματική τιμή του ήταν 300 φορές πάνω. Έτσι η Τσεχία δεν έχει εθνική αστική τάξη (ξέρετε Κόκκαλη, Λάτση, Βαρδινογιάννη κ.λπ.) τα ‘χουν αγοράσει όλα οι ξένοι. Μέχρι και το λόφο με την εξαιρετική ποιότητας άμμο για πορσελάνες πουλήθηκε στους Γερμανούς. Βράδυ στο «Μαύρο Θέατρο» της Πράγας. Πράγματι μια μοναδική εμπειρία «Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων». Τεράστιες μηχανές και ένα φως μες το σκοτάδι. Θαυμάσιος συντονισμός. Πρόσωπα στο φως, αντικείμενα που εμφανίζονται κι εξαφανίζονται στο απόλυτο σκοτάδι. Ηθοποιοί που δημιουργούν. Οι Γιαπωνέζοι της πρώτης σειράς χειροκροτούν πρώτοι βλέποντας την Εθνική τους κληρονομιά. Θέατρο Νο και Καμπούκι, να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους ως κληρονομιά της ανθρωπότητας. Βγαίνουμε έξω στο κεντρικό δρόμο κοντά στη γέφυρα του Καρόλου αν και η ώρα είναι 23.00 ο κόσμος κυκλοφορεί ακόμη. Στην κεντρική πλατεία δίπλα στο μεγάλο ρολόι έχουν μαζευτεί να δουν τους δώδεκα αποστόλους που παρελαύνουν γύρω από τους ωροδείκτες. Επιστροφή. Παζάρι με τους ταξιτζήδες. Έχουν άσχημη φήμη. Για μια minimum απόσταση σου ζητάνε 3.000 κορώνες. Προτιμάμε με τα πόδια. Μας παίρνει κάποιος με 2000 και μετά από παζάρια. Στο HILTON ψιλοεπικρατεί ησυχία.

Το πρωί της επόμενης βρέχει, όπως πάντα. Αγοράζουμε ομπρέλες. Η γέφυρα του Καρόλου, είναι ονειρική. Πίνακες, μπουκαλάκια για αρώματα, jazz ένα καταπληκτικό συγκρότημα πάνω από τη γέφυρα. Όλη η Πράγα ένα ατελείωτο χάπενινγκ. Ένας τύπος καταπίνει ένα σπαθί 54 εκατοστών μέσα του. Έχει γραφτεί και στο βιβλίο Γκίνες μου ψιθυρίζει κάποιος. Η ομορφιά του απρόοπτου είχε γράψει ο Κούντερα είναι σαν τα περιστέρια που κάθονται στους ώμους του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.

Βράδυ στο PLOTKA ένα χωριό έξω από τη Πράγα. Είναι μια ταβέρνα που την έχει Έλληνας. Έχει και ελληνικό πρόγραμμα. Οι Τσέχες τραγουδούν με στίχους μέσα από τη λαϊκή ζωή των Τσέχων. Μεταξύ άλλων τα τραγούδια τους αναφέρονται στους στρατιώτες που ερχόταν στην Πράγα στις αρχές του αιώνα και τα κορίτσια τα κλείδωναν σπίτι. Το PLOTKA σήμερα έχει 30% ανεργία. Το εργοστάσιο που παρήγαγε ατσάλι στη περιοχή το είχε πάρει ένας ιδιώτης ο οποίος το χρεοκόπησε. Τώρα σκέφτονται να το αγοράσουν οι γερμανοί. Την επόμενη μέρα το πρωί μέσα σε βροχή αναχωρούμε για το Καρλοβιβάρη. Τις αγριοκαστανιές τις έχει χτυπήσει μια αρρώστια. Ατέλειωτα κιτρινισμένα φύλλα. Κατά μήκος του δρόμου επίσης το σοσιαλιστικό καθεστώς είχε φυτέψει οπωροφόρα δένδρα για να μην πεινάνε οι ταξιδιώτες! Highway με εδώδιμα αποικιακά!!! Το Καρλοβιβάρυ ήταν η λουτρόπολη του Καρόλου. Σήμερα οι Ρώσοι έχουν αγοράσει σχεδόν όλο το Καρλοβιβάρυ. Μαγαζιά, ξενοδοχεία, τράπεζες τα ελέγχουν 9 διαφορετικές μαφίες και ξεπλένουν χρήμα. Τον καιρό του «σοσιαλισμού» ερχόταν εδώ τα κομματικά στελέχη του ΚΚΣΕ και δωρεάν επί πέντε χρόνια είχαν δικαίωμα να κάνουν εδώ τα ιαματικά τους λουτρά. Τα δωρεάν φυσικά βάραινε τις πλάτες του τσέχικου λαού όπως και τα πυροβόλα, τα οπλικά συστήματα που παρήγαγε και έστελνε στη Κορέα, στο Βιετνάμ στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της στο σύστημα καταμερισμού του Πάλα Πότε. Συμφωνούν της Βαρσοβίας. Σήμερα η Τσεχία ζητάει τα χρήματά της απ’ αυτές και από άλλες χώρες και αυτές παραπέμπουν το θέμα στις καλένδες. Η Τσεχοσλοβακία ήταν ισχυρή βιομηχανική χώρα 7^η κατά σειρά πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Κατά την ένταξή στο ανατολικό μπλοκ 1948-1989 η κορώνα υποτιμήθηκε 500 φορές κάτω.

Κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο οι Τσέχοι σκέφτηκαν αρχικά να αντισταθούν. Το πρόβλημα όμως με τους Σουδίτες (Sudetendeutschen, τους Γερμανούς των συνόρων) και τη διπλωματία του Χίτλερ (τους έταξε αυτονομία) τους οδήγησαν τελικά στην αποδοχή του Χίτλερ και στην υποταγή. Όταν μπήκαν τα πρώτα γερμανικά κανόνια και τα τακς οι Τσέχοι τα κορόιδευαν. Αυτοί είχαν καλύτερα. Από τότε «το φέρουν βαρέως» που δεν πολέμησαν. Οι Τσέχοι έχουν να πολεμήσουν από το 1620. Οι Γερμανοί τους εκμεταλλεύθηκαν πάρα πολύ.

Όσοι Τσέχοι δημοκράτες πολέμησαν κατά των ναζιστών στο στρατόπεδο των Άγγλων και Αμερικάνων με την ανάληψη του σοσιαλιστικού καθεστώτος τους εκτέλεσαν ως «πράκτορες» των ιμπεριαλιστών. Όσοι αριστεροί δημοκράτες πολέμησαν με τους Ρώσους κατά των ναζί, γυρίζοντας πίσω και καταγγέλλοντας ότι αυτά που γίνονται στη Σιβηρία δεν είναι σοσιαλισμός τους εκτέλεσαν κι αυτούς ως προδότες. Τα επόμενα χρόνια όλοι εδώ οι του πολιτικού συστήματος ήταν τσιράκια της Μόσχας. Όποιος από τους βουλευτές ή τους υπουργούς δεν ψήφιζε το νομοσχέδιο εκτελείτο ή παρατείτο ανάλογα των διαθέσεων της Μόσχας. Τον καιρό που η Τσεχοσλοβακία ήταν στο ανατολικό μπλοκ 1948-1989, 800 άτομα από το πολιτικό προσωπικό των κυβερνήσεων και 30.000 στελέχη εκτελέσθηκαν.

Το ιστορικά μοιραίο Οκτώβριος

Οι Τσέχοι έχουν μια ιστορική πόρωση με το νούμερο οχτώ. 28 Οκτωβρίου 1918 ιδρύθηκε η Τσεχοσλοβακία, 1938 εισέβαλε ο Χίτλερ, 1948 μπήκαν στο Ανατολικό μπλοκ, 1968 έγινε η «Άνοιξη της Πράγας» και πολύ στεναχωριούνται που αντί για 1988 το καθεστώς άλλαξε 1989. Περισσότερο τους απασχολεί το νούμερο παρά η αλλαγή! Οι Σλοβάκοι τους παράτησαν και έφυγαν ενώ ήταν οι Τσέχοι που τους τάιζαν. Οι Σλοβάκοι με το 1/3 του πληθυσμού έπαιρναν το ½ του προϋπολογισμού. Τώρα τα βρήκαν άσχημα με την Ουκρανία που τους χρωστάει και δεν έχει να τους πληρώσει.

Ενώ παλαιότερα η Ρωσική γλώσσα ήταν διαδεδομένη σε πολλά στρώματα του πληθυσμού τώρα τα παιδιά επιλέγουν σαν πρώτη ξένη γλώσσα τα γερμανικά και το 20% τα αγγλικά. Τα ρωσικά τα ζητάνε το 1/1000. Οι Τσέχοι παντρεύονται πολύ νέοι και χωρίζουν στα πρώτα χρόνια του γάμου ένας από τους δύο στην Πράγα, ενώ την επαρχία ένας στους τρεις.

Ο Μέσος μισθός ενός Τσέχου είναι 120.000. Τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την παραγωγή ήταν πιο αποδοτικά μισθολογικά ενώ τα επαγγέλματα του δικηγόρου, του δικαστή, του δασκάλου είχαν χαμηλές αποδόσεις. Γι’ αυτό στο επάγγελμα του δικαστή, του δασκάλου συναντάς όλο γυναίκες. Σ’ αυτή τη χώρα σε δικάζουν όλο γυναίκες.

Επιστροφή στην Αθήνα, επισκέπτομαι την τράπεζα της Ελλάδας για να αλλάξω τις τσέχικες κορώνες. «Λυπάμαι κύριε δεν είναι ανταλλάξιμο νόμισμα». Η Τσεχία χρειάζεται δρόμο ακόμη για την ανάπτυξη και για να πάρω και γω πίσω τα λεφτά μου!

Υ.Γ. Σιάτλ, Μελβούρνη, Πράγα. Πολύ το θέλησα να ήμουν εκεί. Δεν το μπόρεσα The next time!

[1] Τσέχικες αερογραμμές.

[2] Έχουν δικαίωμα μόνο σ’ όσα είχαν κρατικοποιηθεί το 1948. Βόλα = Βόδι είναι η έκφραση που χρησιμοποιούν οι Τσέχοι αντί αυτής του «μαλάκα»!

[3] Βόλα = Βόδι είναι η έκφραση που χρησιμοποιούν οι τσέχοι αντί αυτής του «μαλάκα»!

Μπαίνοντας στον 21^ο αιώνα επισημαίνεται από όλες τις πλευρές, ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο της σύγχρονης εποχής είναι η γνώση. Όχι απλά ως πηγή πλούτου, αλλά και ως κύριο αντικείμενο διαχείρισης της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας που καθορίζει με τη σειρά τις κοινωνικές σχέσεις. Ο επιχειρηματίας, ο επιστήμονας, ο πολιτικός κρίνεται στο επίπεδο της διαχείρισης της γνώσης. Ο κατέχων τη γνώση δεν είναι αυτός που έχει τις υποκειμενικές ικανότητες μάθησης, αλλά εκείνος που κατέχει τα τρομερά εργαλεία της πληροφορικής της τεχνικής νοημοσύνης, ο μέτοχος σε κάθε σύστημα συσσώρευσης γνώσης. Το ζήτημα είναι ότι η συσσώρευση γνώσεις ανήκει στους λίγους προνομιούχους και έχει προκαλέσει τις μεγαλύτερες αντιθέσεις ιστορικά, από εκείνες που είχε προκαλέσει η συσσώρευση κεφαλαίου στην Βιομηχανική Επανάσταση. Πρόκειται για την ολιγοπωλιακή διαχείριση της γνώσης. Με ευκολία οι περισσότεροι πολιτικοί καταγγέλλουν την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας ως πηγή κάθε κακού που διαλύει τους θεσμούς κοινωνικής προστασίας. Με αυτό τον τρόπο όμως, καλύπτονται, οι βαθύτερες αιτίες στο επίπεδο της διαχείρισης των πληροφοριών και της γνώσης. Το πρόβλημα επομένως δεν είναι η παγκοσμιοποίηση αυτή καθ’ αυτή, αλλά το τεράστιο έλλειμμα της κοινωνικοποίησης της γνώσης στις μέρες μας.

Το έλλειμμα της πολιτικής και μια προοδευτική «διαχείριση της γνώσης», ξεκινάει βέβαια από την εκπαίδευση και επεκτείνεται σ’ όλα τα επίπεδα της κουλτούρας και της επικοινωνίας. Έτσι, στο τεράστιο χάος των πληροφοριών που διακινούνται και καταναλώνονται καθημερινά από τις κοινωνίες, δεν βρίσκεται ασφαλώς το κερδοφόρο κομμάτι της γνώσης. Οι χρηστικές πληροφορίες στην παραγωγή προϊόντων και πληροφοριών. Τα δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια με την παλαιά δομή, ξεκομμένα από τη σύγχρονη έρευνα, αδυνατούν να καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες διαχείρισης και διάχυσης της γνώσης. Προφανώς, αυτό δεν το θέλει το καθηγητικό κατεστημένο, ούτε η υπαλληλική γραφειοκρατία του κράτους. Αντίθετα, χρηστική και παραγωγική γνώση φαίνεται πως παράγουν στο μεγαλύτερο βαθμό μεγάλες εταιρίες και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Μεγάλα ερευνητικά προγράμματα του κράτους, τα καρπώνονται ιδιωτικές εταιρίες π.χ. εταιρίες πληροφορικής, φαρμακευτικές κ.τλ. Στην παιδεία συζητάει ακόμη το αυτονόητο, εάν θα πρέπει δηλαδή ν’ αλλάξουμε ή όχι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ανταποκρινόταν στο19ο αιώνα, στον αιώνα της Βιομηχανικής Παραγωγής. Την ίδια στιγμή που επιστήμες όπως η γενετική και η βιοτεχνολογία εξελίσσονται διαρκώς, στις κοινωνικές επιστήμες βρισκόμαστε στο επίπεδο του μεσοπολέμου.

Χάρης Στεργίου

ΕΜΠΟΡΙΟ ΠΛΑΣΤΩΝ ΚΑΡΤΩΝ

Με 60.000 δρχ. μπορεί κανείς να προμηθευτεί τηλεκάρτες στη Φοιτητική εστία Ζωγράφου. Οι κάρτες εμπεριέχουν 1.000 μονάδες και ξαναγεμίζουν αυτόματα μόνες τους (!) μόλις τις τελειώσει κάποιος.

Αν βέβαια κάποιος δεν διαθέτει τόσα λεφτά μπορεί και να νοικιάσει μια με 1.000 δρχ. για χρήση 15 λεπτών. Είναι τέτοια η τεχνολογία που μόνο όταν αλλαχθεί η τεχνολογία των μηχανημάτων θα μπορεί να αντιμετωπισθεί η «εξυπνάδα» των καρτών. Οι πληροφορίες μας λένε τέτοιες κάρτες διακινούν οι αλλοδαποί φοιτητές της εστίας. Και κάτι ακόμα: πότε θα γίνει έλεγχος για το πόσο νόμιμα χρησιμοποιούνται τα δωμάτια στις Εστίες.

Ετοιμάζει η κυβέρνηση

Πολλές εισηγήσεις κυκλοφορούν αυτό τον καιρό στο ΥΠΕΠΘ. Το ζήτημα της ποιότητας σπουδών στα ΑΕΙ είναι το ζητούμενο. Σε μια ημερίδα στις 5/10 για την παγκόσμια ημέρα των εκπαιδευτικών ο πρύτανης του Παν/μιου Αθηνών κ. Μπαμπινιώτης μεταξύ άλλων δήλωσε «Δεν νομίζω ότι πρέπει να είμαστε περήφανοι για την ποιότητα των εκπαιδευτικών που καταρτίζουμε και δίνουμε στην κοινωνία. Η ευθύνη βαραίνει εμάς».

Πραγματικά αν κάποιον φωτογραφίζουν οι αγκυλώσεις και τα προβλήματα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι τα Παν/μια. Αυτά έπρεπε να σηκώσουν το βάρος του φιλτραρίσματος κατά τα 2 πρώτα έτη των εισερχόμενων φοιτητών (χωρίς εξετάσεις). Τα ΑΕΙ είναι αυτά που έπρεπε να παρέχουν αξιόμαχο εκπαιδευτικό προσωπικό. Αλλά ποιος να τα βάλει με τα ΑΕΙ που είναι Κράτος εν κράτει. Οι διανοούμενοι έχουν σωπάσει γιατί τρώνε «αβέρτα κουβέρτα» στο μεγάλο φαγοπότι των προγραμμάτων κ.α. Ας είναι καλά τα κορόιδα οι υποψήφιοι διδάκτορες που σηκώνουν τα βάρη της διδασκαλίας, της έρευνας, της οργάνωσης του μαθήματος, τα ψώνια του καθηγητή κ.λπ. Ας είναι καλά οι ορτινάτσιες. ΣΕ κάποια ΑΕΙ τους βάζουν μάλιστα και υπογράφουν υπεύθυνες δηλώσεις ότι δεν έχουν οικονομικές απαιτήσεις. Τι είπατε στον Μεσαίωνα οι δουλοπάροικοι έπαιρναν ένα τμήμα του προϊόντος για τον κόπο τους. Εδώ τίποτα. Τους παραμυθιάζουν για διδακτορικό και μετά τίποτα. Αλήθεια τι ποσοστό από τους υποψήφιους διδάκτορες τελειώνει τη διατριβή τους; Και σιγά μη τα βάλει τώρα η κυβέρνηση με το αυτοδιοίκητο, την αυτοτέλεια, τον Μαρκάτο, τους Συνταγματολόγους, κ.λπ. Από την άλλη κάτι πρέπει να γίνει ασχέτως αν τα Παν/μια έλκουν την καταγωγή τους από τον Μεσαίωνα. Η μεταρρύθμιση κόλλησε, jam. Από την άλλη έχουμε και το ranking (στοίχιση, κατάταξη). Τι λες Μωρή Κλαίρ που θα φτιάξουμε και δείκτες ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος; Μωρέ τι μας λες; Εμείς και τα προγραμματάκια μας να είναι καλά!

Του Γιάννη Οικονόμου

ΑΝΕΚΔΟΤΑ

· Τι κοινό έχουν ένα τρύπιο βαρέλι και ένας δρομέας

· Ποιανού θηρίου το όνομα περιέχει μόνο ένα σύμφωνο

· Τι έχει πόδια και πλάτη αλλά δεν έχει κεφαλή

· Πως λέγεται εκείνος που δεν κάνει σφάλματα

· Πόσες φορές μπορείς να αφαιρέσεις το 10 απ’ το 100

· Πως θα μπορούσαμε να πούμε ένα σπίτι στο Άδη

· Ποιο πρόσωπο της ιστορίας μας βλέπουμε στον ύπνο μας και τρομάζουμε

· Τι κοινό έχουν υπάρχει σ’ ένα μαρούλι και σε ένα πονόψυχο

· Μέσα σε μια λίμνη κάθεται μια πάπια και στην ουρά της κάθετα μια γάτα όταν φύγει η πάπια που θα πάει η γάτα

· Ποιο νησί μας αποτελείται από ένα διαμέρισμα της Ελλάδος

· Πιο πράγμα μικραίνει ενώ μεγαλώνει συνεχώς

· Τι σχέση έχει ένα θερμόμετρο με τους βαθμούς ενός μαθητή

· Πιο είναι το γρηγορότερο πράγμα στον κόσμο

· Ποιος δημαγωγός της αρχαίας Ελλάδος έκλεγε συνεχώς

· Ποιος νομός της Ελλάδος μας θέλει νάχει τα πρωτεία

· Ποιος δήμος της Αττικής λέει πως είναι ασημένιος

· Πως λέγεται αυτός που υποτάσσεται στους νόμους

· Ποιο είναι αυτό που μπορεί να τρέχει αλλά δεν μπορεί να περπατήσει

· Τι μπορεί να μπει μες στο σπίτι και ας είναι η πόρτα κλειστή

· Πιο πράγμα μικραίνει συνέχεια και γίνεται ψάρι

· Ποια φρούτα μας παρακινούν στην φλυαρία μας

· Τι σχέση έχει ένας αξιωματικός με ένα βενζινάδικο

· Ποιος είναι ο πιο ωραίος τρόπος να μην καπνίζει το τζάκι

· Πως λέγεται εκείνο που έχει γύρο-γύρο φτερά

· Ποιο νησί της Ελλάδος στολίζει το σπίτι μας

· Τι έκαναν οι Εβραίοι όταν βγήκαν από την Ερυθρά θάλασσα

· Γιατί δεν μπορεί να κιονίζει 2 μέρες συνεχώς

· Γιατί τα άσπρα πρόβατα τρώνε πιο πολύ από τα μαύρα

· Ποιο πουλί μας έρχεται στο νου όταν νυστάζουμε

· Τι είναι εκείνο που άμα το πεις δεν είναι μετά

· Ποιο πράγμα είναι το καλοκαίρι κρύο και το χειμώνα ζεστό

· Πότε μπορεί να κλάψει ένας όταν δεν έχει στενοχώρια

· Αν ένας αθλητής σηκώνει βάρη 50 κιλών το καλοκαίρι το χειμώνα πόσα σηκώνει

· Γιατί ο μέγας Αλέξανδρος φοράει κόκκινη ζώνη

· Πως λέγεται ο ψιλός που κάθεται πάνω σε πανί

· Σε ποιο μέρος της Αθήνας καλλιεργούμε στις αυλές κληματαριές

· Τι είναι αυτό που τρώμε αλλά δεν τρώγετε ούτε ψημένο

· Ποιος γνώρισε μητέρα αλά τον άνδρα της δεν τον έχει πατέρα

· Ποιος ήταν αυτός που δεν πέθανε αλλά γεννήθηκε

· Το πρωί όταν κοιτάζεις μες στην κατσαρόλα τι βλέπεις

· Την βάζουμε στο τραπέζι την μοιράζουμε δεν την τρώμε

· Πως μπορεί να καθίσεις πάνω στην φωτιά χωρίς να καείς

· Ποια λέξη έχει το γράμμα Ρ λέει ότι δεν έχει Ρ

EDITORIAL